Verkent killivisjes als nieuw modelorganisme voor veroudering
‘Bij onderzoeksinstituut ERIBA onderzoeken we hoe veroudering werkt. We ontrafelen op moleculair niveau waarom cellen, weefsels en organen ouder worden en hoe ouderdomsziekten als Alzheimer, Parkinson en kanker ontstaan. Hiervoor gebruiken we modelorganismen. Ongewervelden als gistcellen en wormen, maar ook proefdieren, als zebravissen en muizen. Op dit moment introduceren we een nieuw model, de killivissen. Deze vissen kunnen ons verouderingsonderzoek enorm versnellen.’
‘Goede modelorganismen zijn essentieel om onderzoek te doen naar fundamentele biologische processen, zoals het onstaan van ziektes, of veroudering. Omdat het om zeer fundamentele processen gaat kun je veel onderzoek doen in ongewervelden, zoals gistcellen en wormen. De basale moleculaire mechanismen komen namelijk redelijk goed overeen tussen gewervelden en ongewervelden. Gist en wormen zijn relatief goedkoop en leven kort. Het grote voordeel, dat ze ongewerveld zijn, is direct ook het nadeel. Op een gegeven moment wil je bevindingen testen in gewervelde organismen, die meer lijken op de mens.
Binnen het verouderingsonderzoek maken we daarvoor veel gebruik van muizen, maar bijvoorbeeld ook van zebravissen. Het lastige bij verouderingsonderzoek is dat de symptomen waar we naar kijken pas laat optreden. Bij ongewervelde modellen is dat geen probleem, die leven vaak maar kort, een kwestie van dagen of weken. Muizen en zebravissen daarentegen verouderen in twee tot drie jaren. Zulk onderzoek gaat daarom relatief traag.
De vissen laten dus eenzelfde palet aan verouderingsverschijnselen zien, als ook bij mensen voorkomt. We denken dan ook dat we neurodegeneratieve aandoeningen en metabolisme heel goed in eierleggende killivisjes (Orde tandkarpers) kunnen bestuderen. Het onderzoek met killivisjes bevindt zich nu nog in een beginstadium, wereldwijd zijn er slechts enkele laboratoria die met deze visjes werken. Maar dat aantal groeit snel. Momenteel hebben wij enkele honderden vissen in onze aquaria, waarbij we vooral onderzoeken hoe we deze dieren het best kunnen verzorgen. En natuurlijk bekijken we welke onderzoekslijnen we precies kunnen vertalen naar killivisjes, zodat we ons verouderingsonderzoek enorm kunnen versnellen.’